MUSEUM JOODSE SCHOOLTJE
JOODSE
SCHOOLTJE

Familie Israëls

Heiman Israëls, zijn vrouw Aaltje de Vries en hun zoontje Loewietje woonden op de Dam in Leek.

Heiman was dansleraar en vertegenwoordiger voor de naaimachine fabrikant Singer. Zijn vrouw Aaltje was eveneens danslerares en samen gaven zij danslessen.

In 1932 trouwden Heiman en Aaltje in Winschoten waar Aaltje's familie woonde. Ze kregen in 1933 een zoontje Levie, ook wel Loewietje genoemd.

De familie Israëls had een hechte vriendschap met de familie de Poel, Klaas en Tjitske, uit Leek.

Toen begin juli 1942 de Joodse mannen van Leek (tussen de 18 en 55 jaar oud) werden opgepakt en naar het "werkkamp" Westerbork werden afgevoerd schreef Heiman op 12 juli een brief aan Klaas en Tjitske vanuit Westerbork.

Hij schreef: "Daar jij nu mijn betrekking bij de Singer waarneemt, en door het plotselinge vertrek van mij, nog verschillende zaken met mij moet bespreken, kun je de commandant van het kamp schrijven, of je mij mag bezoeken, om het één en ander met mij te bespreken. Dan krijg je hiervoor hoogstwaarschijnlijk toestemming. Dan kun je b.v. op een Zondag hier komen. Dan zijn we vrij. Fiets meenemen. Laat Aaltje mijn pantoffels ook even sturen".

Heiman werd 3 dagen nadat hij deze brief schreef op woensdag 15 juli, op het allereerste transport uit Westerbork naar Auschwitz afgevoerd. Hij werd 2½ maand later op 30-9-1942 vermoord, 40 jaar oud.

Aaltje en Loewietje werden op 27 november 1942 in Leek opgepakt en kwamen op de 28ste in Westerbork terecht.

Zij werden op 12-12-1942 op transport naar Auschwitz gezet. Aaltje werd drie dagen later op de 15de december vermoord, 35 jaar oud en Loewietje op 1-2-1943, 9 jaar oud.

 

 

Het verhaal van Rika Oudgenoeg.

Rika werd geboren op 8 augustus 1940 in het huis aan de Schreiershoek 13 in Leek. Zij had een dertien jaar oudere broer Jakob en een zus Froukje die 9 jaar ouder was. Rika was een “nakomertje”. Haar beide ouders waren bij haar geboorte 40 jaar oud. De Tweede Wereldoorlog was uitgebroken en Nederland werd al 3 maanden door de Duitsers bezet.

Rika's vader Samuel Oudgenoeg woonde al zijn hele leven in Leek en was slager van beroep. Haar moeder Roosje Vissel kwam uit de stad Groningen waar haar uitgebreide familie woonde. Rika was nog maar net op de wereld toen zij, op bevel van de Duitse autoriteiten, geregistreerd moest worden. Zij kreeg een persoonsbewijs waarin vermeld stond dat zij Joods was.

Dit was het begin van een lange reeks maatregelen die de Joden in Nederland van de rest van de bevolking moest (onder)scheiden. Joden in vrije beroepen mochten alleen nog Joodse klanten diensten bewijzen. Zo mocht niemand in Leek behalve de andere Joodse inwoners nog bij een Joodse winkelier kopen. De slagerij van Samuel Oudgenoeg verloor bijna al zijn klanten. Het gezin had geen bron van inkomsten meer. Vanaf begin 1941 mochten de Joden niet meer in openbare gelegenheden komen, overal kwamen bordjes met "verboden voor Joden". De Joden konden niet meer met de Drachtster Tram, en dus kon de familie Oudgenoeg niet meer met de tram naar Rika’s opa en oma Vissel in Groningen. Ze mochten ook geen lid meer zijn van een vereniging en werden zelfs uitgeschreven als lid van het Groene Kruis.

Vanaf september 1941 mochten Jakob en Froukje, dan 14 en 10 jaar oud, niet meer naar school. In het voorjaar van 1942 werd de gele Jodenster verplicht, deze moest goed zichtbaar op de boven kleding gedragen worden.

In de zomer van 1942 werd Rika’s vader samen met andere Joodse mannen van Leek opgepakt om in zogenaamde werkkampen dwangarbeid te verrichten. Men was immers werkeloos geworden, doordat men zijn oorspronkelijke beroep niet meer kon uitoefenen, en werd op deze manier "te werk gesteld".

De vader van Rika, Samuel Oudgenoeg kreeg weinig kans om dwangarbeid te verrichten. Het werkkamp waar hij met de andere Leekster Joodse mannen terecht kwam was Westerbork en op 16 juli 1942 werd hij vanuit Westerbork op transport gezet naar Auschwitz. Dit was het tweede transport uit Westerbork naar Auschwitz. Samuel Oudgenoeg werd 2½ maand later in Auschwitz vermoord .

In dat najaar woonde Rika met haar moeder, broer en zus nog in het huis aan de Schreiershoek, onwetend dat hun man en vader op 30 september in Auschwitz was vermoord.

Toen op vrijdag 27 november 1942 alle andere Joodse inwoners van Leek werden opgepakt, dachten ze dat ze als gezin herenigd zouden worden in Westerbork. Ze werden die nacht om 12 uur uit hun huis gehaald, iedereen was thuis het was sjabbat, en in het gemeentehuis van Leek vast gehouden. De volgende dag werden ze met de Drachtster tram naar Groningen vervoerd om vervolgens met de trein naar Westerbork te worden getransporteerd. Ze werden nu verplicht met het openbaar vervoer te reizen en het zou de laatste keer zijn dat ze in een gewone trein werden vervoerd.

In Westerbork bleven ze niet lang, het hele gezin werd op 8 december op transport gezet naar Auschwitz. Daar aangekomen werden Rika, haar moeder en zusje Froukje drie dagen later vermoord. Haar broer Jakob bleef nog in leven tot 28 februari 1943, toen werd ook hij in Auschwitz vermoord.

Op dat moment, 28 februari 1943, hadden de Duitsers nagenoeg Rika’s hele familie uitgemoord. Op zeven personen na, een aangetrouwde neef Simon de Lange, een oom Jacob Valk, een tante Reina Oudgenoeg en een neefje Jacob Valk zijn dan nog in leven maar worden voordat de oorlog voorbij is ook vermoord.

De enige overlevenden van deze familie zijn oom Aron Oudgenoeg, tante Berendina Duijff en nichtje Reina Oudgenoeg. In 1940 trouwde Aron met de niet-joodse, van huis uit katholieke, Berendina en in 1942 werd hun dochtertje Reina geboren. Zij woonden na de oorlog in Amsterdam.

Vermoorde familieleden van Rika:

Vader Samuel Oudgenoeg 42 jaar oud, overleden 30- 9-1942 in Auschwitz.

Moeder Roosje Vissel 42 jaar oud, overleden op 11-12-1942 in Auschwitz (samen met Rika en Froukje).

Broer Jakob Oudgenoeg 15 jaar oud, overleden op 28- 2-1943 in Auschwitz.

Zusje Froukje Oudgenoeg 11 jaar oud, overleden op 11-12-1942 in Auschwitz (samen met haar moeder en Rika).

Oom Markus Oudgenoeg 49 jaar oud, overleden op 30- 9-1942 in Auschwitz.

Tante Jette Gottfried 48 jaar oud, overleden op 19-11-1942 in Auschwitz.

Neef Jakob Oudgenoeg 21 jaar oud, overleden op 19-11-1942 in Auschwitz.

Nichtje Saartje Oudgenoeg 12 jaar oud, overleden op 30- 9-1942 in Auschwitz.

Oom Johan Oudgenoeg 48 jaar oud, overleden op 30- 9-1942 in Auschwitz.

Tante Roosje Gudema 46 jaar oud, overleden op 11-12-1942 in Auschwitz.

Nicht Rika Oudgenoeg 20 jaar oud, overleden op 26-10-1942 in Auschwitz.

Aangetrouwde neef Simon de Lange 28 jaar oud overleden op 31- 3-1944 Midden- Europa.

Nicht Sophie Oudgenoeg 18 jaar oud, overleden op 11-12-1942 in Auschwitz.

Nichtje Elsina Oudgenoeg 14 jaar oud, overleden op 11-12-1942 in Auschwitz.

Oom Benjamin Oudgenoeg 44 jaar oud, overleden op 10- 8-1942 in Auschwitz.

Tante Ilse Wolf 35 jaar oud, overleden op 19-11-1942 in Auschwitz.

Tante Elsina Oudgenoeg 36 jaar oud, overleden op 23-11-1942 in Auschwitz.

Oom Izaäk de Vries 52 jaar oud, overleden op 12- 8-1942 in Auschwitz.

Nichtje Sophie de Vries 9 jaar oud, overleden op 23-11-1942 in Auschwitz.

Neefje Jacob Comprecht de Vries 7 jaar oud, overleden op 23-11-1942 in Auschwitz.

Tante Reina Oudgenoeg 35 jaar oud, overleden op 7- 7-1944 in Auschwitz.

Oom Jonas Valk 37 jaar oud, overleden op 31- 3-1945 in Schwarzheide.

Neefje Jacob Valk 8 jaar oud, overleden op 7- 7-1944 te Auschwitz.

Opa Jozeph Vissel 64 jaar oud overleden op 23-11-1942 in Auschwitz.

Oma Frouke Vissel-Salomon 63 jaar oud, overleden op 23-11-1942 in Auschwitz.

Tante Betje Schoonderwoerd-Vissel 39 jaar oud, op 5-11-1942 te Auschwitz.

Oom Barend Vissel 38 jaar oud, overleden op 20- 3-1942 in Sobibor.

Tante Jetje Vissel-Behr 34 jaar oud, overleden op 15-12-1942 in Auschwitz.

Nichtje Froukje Heintje Vissel 9 jaar oud overleden op 15-12-1942 in Auschwitz.

Neefje Izaak Vissel 5 jaar oud, overleden op 15-12-1942 in Auschwitz.

Oom Simon Lazarus Vissel 33 jaar oud, overleden op 30- 9-1942 in Auschwitz.

Tante Mietje Vissel-Sleutelberg 38 jaar oud, overleden op 23-11-1942 in Auschwitz.

Neefje Jozeph Vissel 9 jaar oud, overleden op 23-11-1942 in Auschwitz.

Neefje Borach Vissel 3 jaar oud, overleden op 23-11-1942 in Auschwitz.

Neefje Julius Barend Vissel 2 jaar oud, overleden op 23-11-1942 in Auschwitz.